کاربردهای مونوپروپیلن گلایکول (MPG) در صنایع مختلف - بخش دوم
در ادامه بخش اول این مقاله ، شما را به مطالعه دومین بخش از کاربردهای پروپیلن گلیکول، دعوت می کنیم:
مونوپروپیلن گلایکول در یخ زدا ها (de-icers)
محلول های یخ زدا بر پایه پروپیلن گلایکول و به طور مشخص در de-icer های هواپیما، معمولا مخلوطی از آب، ماده ضدخوردگی و پروپیلن گلایکول است که علاوه بر پاک کردن برف و یخ، نقطه انجماد آن ها را نیز کاهش می دهد. انواع مختلف deicer ها عامل ویسکوز کننده نیز دارند که کمک می کنند تا این ماده بهتر به سطوح بچسبد و مقدار یخی که در فاصله بلند شدن و نشستن هواپیما تشکیل می شود را کاهش دهد.
مونوپروپیلن گلایکول در ضدیخ ها
در چند سال اخیر از پروپیلن گلایکول در فرمولاسیون نوع جدید ضدیخ ها به جای اتیلن گلایکول استفاده می شود. این تغییر به دلیل عملکرد بهتر پروپیلن گلایکول نسبت به اتیلن گلایکول نیست، بلکه به دلیل سمیت کمتر آن می باشد. پروپیلن گلایکول همانند اتیلن گلایکول با ایجاد اختلال در تشکیل کریستال های یخ، باعث کاهش نقطه انجماد آب می شود.
اتیلن گلایکول یک ماده شیمیایی بسیار سمی است که در صورت خورده شدن در قلب، ریه ها و کلیه تبدیل به کریستال های کلسیم اگزالات می گردد و سبب بروز آسیب های دائمی می شود. مزه و بوی شیرین این ماده باعث می شود که کودکان و دام ها اتفاقی آن را مصرف کنند. خوردن مایع ضد یخ ریخته شده توسط حیوانات در مسیر عبور وسایل نقلیه باعث مرگ آن ها می شود.
ضدیخ های بر پایه پروپیلن گلایکول، جایگزین های غیرسمی این محصول هستند. به عبارت دیگر، اگر پروپیلن گلایکول خورده شود به دو ماده شیمیایی بی خطر استیک اسید معروف به سرکه و پیروویک اسید (pyruvic acid) تبدیل می شود که اسید حاصل از متابولیسم گلوکز می باشد.
مونوپروپیلن گلایکول در سیال انتقال حرارت
به دلیل خاصیت ضدیخی، مونوپروپیلن گلایکول در سیالات انتقال حرارت استفاده می شود و نیز به جهت عدم سمیت در مقایسه با سایر گلایکول ها مانند اتیلن گلایکول، می تواند در فرآیند هایی که امکان حضور مواد غذایی وجود دارد استفاده شود. به عنوان مثال MPG را می توان در فرمولاسیون مایع خنک کننده داخل چیلر هایی که در مخازن تخمیر استفاده می گردند، به کار برد.
مونوپروپیلن گلایکول در رزین های پلی استری غیراشباع
45% مونوپروپیلن گلایکول تولیدی به عنوان خوراک شیمیایی برای تولید رزین های پلی استری غیراشباع (UPR) استفاده می گردد که در ساخت و ساز، صنایع دریانی و حمل و نقل کاربرد دارد. به همین منظور پروپیلن گلایکول با مخلوطی از ایزوفتالیک اسید و مالئیک انیدرید اشباع نشده واکنش داده تا یک کوپلیمر تشکیل شود. رزین های پلی استری غیراشباع در تهیه پلاستیک های تقویت شده فایبرگلس (FRP) استفاده می شوند که کامپوزیت های سبک وزن هستند. در ساخت و ساز های تجاری و مسکونی FRP ها عمدتا در تولید پنل های ساختمانی، اجزای سرویس بهداشتی، تانکرها، مخازن، قایق های تفریحی، خودروها، کامیون ها، لوازم خانگی و خط لوله ها استفاده می گردند.
البته نوع دیگری از رزین های پلی استری غیر اشباع وجود دارد که برای تولید آن به جای پروپیلن گلایکول، از دی سیکلو پنتا دی ان (DCPD) و اتیلن گلایکول استفاده می گردد.
مونوپروپیلن گلایکول در ماشین های تولید مه گرم
کاربرد دیگر مونوپروپیلن گلایکول در ماشین های تولید مه گرم می باشد. ماشین های تولید مه از مخلوطی که معمولا Fog juice نامیده می شود، استفاده می کند. این مخلوط شامل پروپیلن گلایکول غذایی و مقادیر مختلف آب مقطر می باشد که در در تمرین های آتشنشان ها نیز استفاده می شود.
مونوپروپیلن گلایکول در خوراک دام ها
مونوپروپیلن گلایکول در فرمولاسیون گلوکز به بازیابی انرژی از دست رفته دام به خصوص در دوره زایمان کمک می کند. این محصول به صورت خوراکی، به همراه غذا و یا به کمک سیستم های اتوماتیک به گاو های شیرده داده می شود. MPG به عنوان منبع در دسترس انرژی، برای درمان و پیشگیری Ketosis می باشد. فرآیند متابولیسم جزیی بر روی پروپیلن گلایکول در نشخوار کنندگان باعث تولید پروپیانات می شود که منبع انرژی می باشد و باقیمانده آن توسط جریان خون جذب می شود و در کبد برای gluconeogenesis مصرف می گردد.
مونوپروپیلن گلایکول در مایع سیگارهای برقی (vape)
MPG به عنوان حلال و عامل موثر انتقال دهنده طعم نسبت به گلیسیرین های گیاهی استفاده می شود. علاوه بر آن، پروپیلن گلایکول باعث throat hit می شود که برای بسیاری از کسانی که سیگار را ترک کرده اند، مطلوب است.
مایع سیگار های برقی شامل چندین ماده شیمیایی هستند که بی خطر بدون این مواد همواره مورد بحث بوده است. یکی از این مواد شیمیایی پروپیلن گلایکول می باشد. مایعی که در این سیگارها استفاده می شود معمولا شامل گلیسرین گیاهی و پروپیلن گلایکول می باشد که با طعم دهنده ها و نیکوتین مخلوط می شوند.
گلیسرین ماده ای ویسکوز است که سبب می شود بخار حاصل از سیگار برقی غلیظ تر باشد. ویسکوز بودن این ماده سبب می شود تا انتقال مایع سیگار به بخش پنبه ای سیگار برقی دشوار شود. از این رو پروپیلن گلایکول به عنوان رقیق کننده استفاده می شود. پروپیلن گلایکول باعث می شود تا مایع سیگار راحت تر به پنبه اتمایزر (atomizer) سیگار برقی جذب شود و چگالی پایین آن از تجمع هر گونه ماده ای در این ناحیه جلوگیری می کند.
مونوپروپیلن گلایکول در محصولات آرایشی-بهداشتی
گرید دارویی مونوپروپیلن گلایکول به طور گسترده در محصولات آرایشی- بهداشتی مانند شامپوها، خمیردندان ها، مایعات ظرفشویی، مرطوب کننده ها، ژل های دوش، عطرها و صابون ها کاربرد دارد. به دلیل خاصیت جذب رطوبت، این محصول رطوبت را بر روی سطح پوست نگه می دارد و ظاهر پوست را بهبود می بخشد. MPG نه تنها باعث نرمی و لطافت پوست و مو می شود، بلکه از رشد باکتری ها جلوگیری می کند و باعث افزایش ماندگاری و دوام محصول می شود. هم چنین این خاصیت به حفظ رطوبت و جلوگیری از خشک شدن خمیر دندان نیز کمک می کند. در محصولات خوشبو کننده، عطرها، ضدتعریق ها و دئودرانت ها، MPG حامل رایحه است و چون بی بو و بی رنگ می باشد به عنوان رقیق کننده نیز کاربرد دارد.
مونوپروپیلن گلایکول در مواد غذایی و نوشیدنی ها
کاربرد این محصول در صنایع غذایی به عنوان مرطوب کننده، حلال و نگهدارنده است. پروپیلن گلایکول به دلیل طعم شیرین و حفظ رطوبت در محصولات غذایی استفاده می شود. MPG با جذب و نگهداری ترکیبات بر مبنای آب و روغن، باعث توزیع همگن مواد در مخلوط مواد غذایی می شود. برای مثال MPG می تواند رنگ غذا را پخش کند. MPG در مواد غذایی آماده و دارای نگهدارنده مانند انواع نان ها و نوشیدنی ها، به منظور حفظ کیفیت و رطوبت استفاده می شود.
مونوپروپیلن گلایکول فراریت کمی دارد و به راحتی سایر مایعات از جمله آب، تبخیر نمی شود. MPG هم چنین در نقش حامل برای طعم ها، عطرها و عصاره ها، ویتامین ها و رنگ های غذایی استفاده می شود. همه این خواص و ویژگی ها هنگامی حائز اهمیت است که هدف تولید بستنی، نوشیدنی و سایر مواد پختنی با کیفیت عالی باشد. در پخت نان، این محصول کمک می کند تا رطوبت حفظ شود و مدت زمان پخت نان کاهش یابد.
مونوپروپیلن گلایکول در داروسازی
پروپیلن گلایکول به عنوان حلال در فرمولاسیون بسیاری از محصولات دارویی، شامل داروهای خوراکی، تزریقی و موضعی، مانند دیازپام و لورازپام استفاده می شود که هر دو در آب غیرقابل انحلال هستند. MPG در اسپری های تنفسی (inhalers) نیز استفاده می شود.
هم چنین این ماده به عنوان پایدار کننده دارو و حلال کاربرد دارد. پروپیلن گلایکول در داروهای تزریقی نیز به طور مشابه کاربرد دارد و سبب می شود تا بدن مواد شیمیایی را راحت تر و بهتر جدب کند.
درحالی که در مورد سمی بودن پروپیلن گلایکول نگرانی هایی وجود دارد، لازم به ذکر است که پروپیلن گلایکول در مدت 48 ساعت در بدن تجزیه می شود و مواد بدون ضرر تولید می کند. از این رو به عنوان ماده زیستی غیرتجمعی شناخته می شود.
برای اطلاع از قیمت (مونو) پروپیلن گلایکول صنعتی و نیز قیمت مونوپروپیلن گلیکول (دارویی) که در شرکت کیمیاگران امروز تولید شده است ، با واحد فروش تماس بگیرید.
به تحقیق و ویرایش سیدعلی موسوی اصفهانی
کارشناس ارشد واحد تحقیق و توسعه
